Kwento - Ibatay sa kakayahan ng maralita, hindi sa market value, ang pabahay

IBATAY SA KAKAYAHAN NG MARALITA, HINDI SA MARKET VALUE, ANG PABAHAY

Maikling kwento ni Gregorio V. Bituin Jr.

Matindi ang naging pag-uusap nila sa ipinatawag nilang pulong hinggil sa Pambansang Pabahay para sa Pilipino Program o 4PH na flagship project ng pamahalaang BBM. Dahil sa kanilang pagsusuri sa Operations Manual, nakita nilang hindi para sa mga maralita ang 4PH kundi sa may pay slip lamang na kayang bayaran ang isang yunit ng pabahay sa loob ng 30 taon na nagkakahalaga ng halos P2 milyon.

Nagpaliwanag si Mang Igme, “Nililinlang na naman tayong mga maralita. Ang naturingang ISF o informal settler families ay hindi ang mga maralitang isang kahig, isang tuka kundi yaong may payslip at sumasahod na manggagawa. “

“Paano iyon nangyari?” Tanong ni Inggo.

Sinagot naman siya ni Aling Isay, “Heto, babasahin ko sa inyo, mga kasama ang nakasaad sa Operations Manual: "While low-salaried ISFs, employees and workers should be the priority beneficiaries, it is paramount that they must be capable of and committed to paying the monthly housing loan amortization over the 30-year loan term, to the GFIs or private banks. Employees or wage/salary earners shall be priorotized as potential beneficiaries, over those who derive regular income from sources other than salaries/wages (e.g., informal economy activities, remittances, etc.) Malinaw na mga may kakayahang tuloy-tuloy magbayad ang makikinabang sa 4PH na iyan, hindi tayo.”

“Aba’y akala ko ba ISF, hindi ba tayo iyon, mga impormal settler, mga iskwater, mga nabubuhay sa diskarte, tulad ko na isang pedicab driver. Hindi pala tayo kasama riyan.” Ani Inggo.

Si Mang Igme muli, “Kaya ang mungkahi ko ay magtungo tayo sa tanggapan ng DHSUD upang iklaro iyan. Kung hindi man ay magsagawa tayo ng malawakang pagkilos kasama ang iba pang komunidad upang malinawan tayo bakit ganyan ang Operations Manual nila, na palagay ko’y dapat baguhin. Sino ba talaga ang ISF? Malinaw naman sa Saligang Batas ang ISF ay yaong mga mahihirap na pamilya na nabubuhay lamang sa halos dalawang daang piso bawat araw.”

“Anong gusto mo, magrali na naman tayo,” sabad ni Aling Isay.

“Aba’y bakit hindi, kung ganitong ginigipit tayo,” ani Mang Igme, Hindi ba’t mas dapat tayong kumilos ngayon, lalo’t may ganyan ngang iskemang tatamaan na tayo, ngunit hindi pa rin tayo kikibo.”

Nagmungkahi naman si Igor, isa sa opsiyales sa komunidad, “Dapat may imungkahi tayong alternatiba, kaysa ngawa lang tayo ng nagawa. Ang mungkahi ko ay baguhin ang iskema sa Operations Manual na binasa natin kanina. Dapat na hindi batay sa market value ang pabahay, kundi dapat batay sa kakayahan ng maralita.”

“Paano naman iyon?” tanong ng isa pang medyo batang ginang, si Aling Ines, na may karga pang bata.

“Ganito iyon,” ani Igor. “Ang dapat ay maging makatao ang iskema ng pabahay para sa maralita. Gawing batay sa kakayahan ng maralita. Kung pedicab driver ka na kumikita ng P500 isang araw, dapat sampung porsyento lang niyon ang para sa pabahay. Ang 30% ay para sa pagkain, ang 30% para sa edukasyon ng mga bata, ang 10% ay para sa tubig, ilaw, at ang natitira pa ay para sa iba pang gastusin. Ibig sabihin, kung 10% sa pabahay, P50 isang araw sa P500 kada araw na kita. Sa isang buwan na may 30 araw, P50 x 30 = P1,500 kada buwan ang nakalaan para sa pabahay. Gayon din sa mga vendor, tsuper ng dyip, at iba pang nabubuhay sa diskarte. Kaya kung magbabayad ka ng tatlumpung taon ayon sa kontrata, 30 taon x 12 buwan kada taon x P1,500 kada buwan, ang babayaran mo sa kabuuan ay P540,000. Hindi na masama, hindi ba?”

“Maganda ang naisip mong iyon. Ngunit dapat pa iyang isulat. Gawin nating position paper na isusumite sa mga kinauukulang ahensya. Subalit aralin pa natin. Dapat mas malawak na mamamayan ang makaalam at mapaabutan natin niyan upang mas may lakas tayong ipaglaban iyan. Hindi ba, mga kasama.” Tugon ni Aling Isay.

“Simulan nang isulat iyan, at muli tayong umupo at magpulong upang ihanda rin ang ating mga kasama at iba pang karatig komunidad upang ipaliwanag ito sa kanila, na pupunta tayo sa tanggapan ng DHSUD para mapag-usapan ang ating mungkahi. Na tayong mga maralita na siyang talagang ISF ay hindi papayag sa kapitalismong iskema na patubo dahil sa market value ng pabahay. Ang pabahay ay serbisyo, hindi negosyo.” Pagtatapos ni Mang Igme. “Sige, pahinga muna kayo, mga kasama. At maraming salamat sa pagdalo.”

* Unang nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Enero 16-31, 2024, pahina 18-19.