MGA SOSYALISTANG MANUNULAT SA KILUSANG FABIANO
ni Gregorio V. Bituin Jr.
Ang kilalang mga nobelista sa kasaysayan at panitikan na sina Oscar Wilde, George Bernard Shaw, H.G. Wells at Upton Sinclair ang pangunahing mga kasapi ng Kilusang Fabiano (Fabian Society), isang pangkat ng mga sosyalistang naniniwalang ang transisyon mula kapitalismo patungong sosyalismo ay maaaring maganap sa pamamagitan ng maliliit at utay-utay na reporma. Malaki ang naging papel ng mga ito sa larangan ng panitikan upang ilarawan at ipahayag nila ang kanilang nakikitang mga maling patalakaran at palakad sa lipunan at pamahalaan. Naging daan ito upang mamulat ang marami, di lang sa kanilang bansa, kundi maging sa buong mundo, sa sosyalistang kaisipang pinanghahawakan nila.
Si Oscar Wilde (1854-1900) ay isang makata at dramatista. Dahil na rin sa kanyang paraan ng pamumuhay at pagpapatawa, naging tagapagsalita siya ng Aesthetisismo, isang kilusan sa Inglatera na nagtataguyod ng diwang sining para sa sining. Nagtrabaho siya bilang tagasuri ng sining (1881), nagturo sa Estados Unidos at Canada (1882), at nanirahan sa Paris (1883). Sa pagitan ng taon 1883 at 1884 nagturo siya sa Britanya. Mula sa kalagitnaan ng 1880, naging regular na kontribyutor siya sa mga babasahong Pall Mall Gazette at Dramatic View. Marami siyang nilikhang dula at mga sanaysay, lalo na ang kilalang sanaysay na The Soul of Man Under Socialism noong 1891.
Si George Bernard Shaw (1856-1950) ay manunulat at mandudulang naging kasamahan ng mga radikal na sina Eleanor Marx, Edward Aveling, at William Morris. Naging kasapi siya ng Kilusang Fabiano noong 1884. Nagturo siya at naglathala ng maraming polyetong inilathala ng mga Fabiano, tulad ng The Fabian Manifesto (1884), The True Radical Programme (1887), Fabian Election Manifesto (1892), The Impossibilities of Anarchism (1893), at Socialism for Millionaires (1901). Nangatwiran si Shaw para sa pagkakapantay ng kita at parehas na hatian ng lupa at puhunan. Sa panahong ito'y naging matagumpay si Shaw bilang mandudula at kritiko sa sining, awit at tanghalan. Ilan sa kanyang inakda ay ang nobelang “An Unsocial Socialist” (1883), ang polyetong Socialism and Superior Brains (1910), Bernard Shaw and the Revolution (1922), aklat na The Intelligent Woman's Guide to Socialism, Capitalism, Sovietism and Fascism (1928). Nariyan din ang mga akdang Women in the Labor Market, Socialism and Liberty, Socialism and Children, Socialism and Marriage, at marami pang iba.
Si H. G. Wells (1866-1946) ay kilalang nobelista, mamamahayag, sosyolohista, historyan, at manunulat ng mga nobelang kathang-isip hinggil sa agham. Ginamit niya ang kanyang nobela para balaan ang mga tao sa panganib ng kapitalismo. Kaya nakilala siya sa kanyang mga nobelang The Time Machine (1895), isang parodya ng pagkakahati ng uri sa Inglatera at isang mapanuyang babala hinggil sa pagsulong ng sangkatauhan. Nariyan din ang mga klasikong The Island Of Dr. Moreau (1896), The Invisible Man (1897) at ang The War of the Worlds (1898). Naglathala din ng mga polyeto si Wells na umaatake sa pamamalakad sa lipunang Victorian, tulad ng Anticipations (1901), Mankind In The Making (1903) at ang A Modern Utopia (1905).
Si Upton Sinclair (1878-1968) ay isang manunulat na Amerikano na naglantad sa masamang kalagayan ng mga dukha sa mga industriyalisadong lungsod sa Amerika. Ang pinakasikat niyang akda ay ang The Jungle (1906) na pumukaw sa pamahalaan upang imbestigahan ang mga palengke't katayan ng hayop sa Chicago, na nagdulot ng malaking pagbabago sa mga batas hinggil sa pinagkukunan ng pagkain. Nakilala ang aklat niyang ito na naging daan sa implementsayon ng Pure Food and Drug Act ng 1906. Nakatanggap ng mahigit na 100 liham si Pangulong Roosevelt na humihiling ng reporma sa industriya ng karne at ipinatawag si Sinclair sa White House. Habang ang kinita naman ng aklat ay ginamit ni Sinclair para maitatag at masuportahan ang sosyalistang komyun na Helicon Home Colony sa New Jersey. Bata pa lang si Sinclair ay nagbabasa na siya ng mga sosyalistang klasiko at naging masugid na mambabasa ng lingguhang sosyalista-populistang pahayagang Appeal to Reason. Noong 1934 ay nagbitiw siya bilang kasapi ng Partido Sosyalista.
Ang Kilusang Fabiano, ang kilusang Briton na itinatag noong 1884, ay ipinangalan kay Quintus Fabius Maximus na isang Heneral na Romano. Halos ang kasapian nito ay galing sa mga intelektwal, tulad ng mga iskolar, manunulat, at mga pulitiko. Noong 1900, sumapi ang Kilusang Fabiano sa Partido ng Paggawa (Labour Party), at isa ang sosyalismong Fabiano na pinagmulan ng ideolohiya ng Partido ng Paggawa. Noong Unang Daigdigang Digmaan (1914-18), tinanganan ng mga Fabiano ang paninindigang sosyal-tsubinista, isang panatikong pagkamakabayan sa panahon ng digmaan, bilang pagsuporta sa kanilang bansa laban sa katunggaliang bansa.
Ang kilalang mga nobelista sa kasaysayan at panitikan na sina Oscar Wilde, George Bernard Shaw, H.G. Wells at Upton Sinclair ang pangunahing mga kasapi ng Kilusang Fabiano (Fabian Society), isang pangkat ng mga sosyalistang naniniwalang ang transisyon mula kapitalismo patungong sosyalismo ay maaaring maganap sa pamamagitan ng maliliit at utay-utay na reporma. Malaki ang naging papel ng mga ito sa larangan ng panitikan upang ilarawan at ipahayag nila ang kanilang nakikitang mga maling patalakaran at palakad sa lipunan at pamahalaan. Naging daan ito upang mamulat ang marami, di lang sa kanilang bansa, kundi maging sa buong mundo, sa sosyalistang kaisipang pinanghahawakan nila.
Si Oscar Wilde (1854-1900) ay isang makata at dramatista. Dahil na rin sa kanyang paraan ng pamumuhay at pagpapatawa, naging tagapagsalita siya ng Aesthetisismo, isang kilusan sa Inglatera na nagtataguyod ng diwang sining para sa sining. Nagtrabaho siya bilang tagasuri ng sining (1881), nagturo sa Estados Unidos at Canada (1882), at nanirahan sa Paris (1883). Sa pagitan ng taon 1883 at 1884 nagturo siya sa Britanya. Mula sa kalagitnaan ng 1880, naging regular na kontribyutor siya sa mga babasahong Pall Mall Gazette at Dramatic View. Marami siyang nilikhang dula at mga sanaysay, lalo na ang kilalang sanaysay na The Soul of Man Under Socialism noong 1891.
Si George Bernard Shaw (1856-1950) ay manunulat at mandudulang naging kasamahan ng mga radikal na sina Eleanor Marx, Edward Aveling, at William Morris. Naging kasapi siya ng Kilusang Fabiano noong 1884. Nagturo siya at naglathala ng maraming polyetong inilathala ng mga Fabiano, tulad ng The Fabian Manifesto (1884), The True Radical Programme (1887), Fabian Election Manifesto (1892), The Impossibilities of Anarchism (1893), at Socialism for Millionaires (1901). Nangatwiran si Shaw para sa pagkakapantay ng kita at parehas na hatian ng lupa at puhunan. Sa panahong ito'y naging matagumpay si Shaw bilang mandudula at kritiko sa sining, awit at tanghalan. Ilan sa kanyang inakda ay ang nobelang “An Unsocial Socialist” (1883), ang polyetong Socialism and Superior Brains (1910), Bernard Shaw and the Revolution (1922), aklat na The Intelligent Woman's Guide to Socialism, Capitalism, Sovietism and Fascism (1928). Nariyan din ang mga akdang Women in the Labor Market, Socialism and Liberty, Socialism and Children, Socialism and Marriage, at marami pang iba.
Si H. G. Wells (1866-1946) ay kilalang nobelista, mamamahayag, sosyolohista, historyan, at manunulat ng mga nobelang kathang-isip hinggil sa agham. Ginamit niya ang kanyang nobela para balaan ang mga tao sa panganib ng kapitalismo. Kaya nakilala siya sa kanyang mga nobelang The Time Machine (1895), isang parodya ng pagkakahati ng uri sa Inglatera at isang mapanuyang babala hinggil sa pagsulong ng sangkatauhan. Nariyan din ang mga klasikong The Island Of Dr. Moreau (1896), The Invisible Man (1897) at ang The War of the Worlds (1898). Naglathala din ng mga polyeto si Wells na umaatake sa pamamalakad sa lipunang Victorian, tulad ng Anticipations (1901), Mankind In The Making (1903) at ang A Modern Utopia (1905).
Si Upton Sinclair (1878-1968) ay isang manunulat na Amerikano na naglantad sa masamang kalagayan ng mga dukha sa mga industriyalisadong lungsod sa Amerika. Ang pinakasikat niyang akda ay ang The Jungle (1906) na pumukaw sa pamahalaan upang imbestigahan ang mga palengke't katayan ng hayop sa Chicago, na nagdulot ng malaking pagbabago sa mga batas hinggil sa pinagkukunan ng pagkain. Nakilala ang aklat niyang ito na naging daan sa implementsayon ng Pure Food and Drug Act ng 1906. Nakatanggap ng mahigit na 100 liham si Pangulong Roosevelt na humihiling ng reporma sa industriya ng karne at ipinatawag si Sinclair sa White House. Habang ang kinita naman ng aklat ay ginamit ni Sinclair para maitatag at masuportahan ang sosyalistang komyun na Helicon Home Colony sa New Jersey. Bata pa lang si Sinclair ay nagbabasa na siya ng mga sosyalistang klasiko at naging masugid na mambabasa ng lingguhang sosyalista-populistang pahayagang Appeal to Reason. Noong 1934 ay nagbitiw siya bilang kasapi ng Partido Sosyalista.
Ang Kilusang Fabiano, ang kilusang Briton na itinatag noong 1884, ay ipinangalan kay Quintus Fabius Maximus na isang Heneral na Romano. Halos ang kasapian nito ay galing sa mga intelektwal, tulad ng mga iskolar, manunulat, at mga pulitiko. Noong 1900, sumapi ang Kilusang Fabiano sa Partido ng Paggawa (Labour Party), at isa ang sosyalismong Fabiano na pinagmulan ng ideolohiya ng Partido ng Paggawa. Noong Unang Daigdigang Digmaan (1914-18), tinanganan ng mga Fabiano ang paninindigang sosyal-tsubinista, isang panatikong pagkamakabayan sa panahon ng digmaan, bilang pagsuporta sa kanilang bansa laban sa katunggaliang bansa.
Walang komento:
Mag-post ng isang Komento