Evacuation Centers at Bagyong Pedring

Pagkakait ng Karapatang Pantao, Di Lang Pabahay, ang Isyu ng mga Maralitang Biktima ng Bagyong Pedring

ni Greg Bituin Jr.

Wala nang naglalaro ng basketball sa mga basketball court ng Navotas. Dahil sa ngayon, mga evacuation centers muna ang mga basketball court na ito, mga evacuation centers ng 1,496 pamilyang apektado ng bagyong Pedring, na nanalasa noong Setyembre 27, 2011.

Sa isang araw lamang, binago ng bagyong Pedring ang kanilang mga buhay. Winasak ang kanilang mga kabahayan, nawalan sila ng tahanan, at napunta sila sa iba't ibang basketball court sa NBBN court, Phase 1 A, Phase 1 B, Phase 1 C, Piscador, San Rafael Village court, Tangos court, Tumana court, Daanghari site, Kapitbahayan, sa Navotas, upang doon pansamantalang manirahan. Ngunit ang problema, pinagbabato umano ng ilang mga residente sa lugar ang mga nasa evacuation centers at sinasabihan na silang umalis dahil marami nang di makapaglaro ng basketball dahil ginawa na ngang evacuation centers ang mga basketball court. Sa ngayon, limang (5) buwan na sila sa mga evacuation centers ngunit wala pa ring malinaw na programa sa kanila sa katiyakan ng kanilang karapatan sa pabahay, hanapbuhay at serbisyong panlipunan. Sila'y pawang mga biktima ng bagyong Pedring ay nawalan ng bahay sa dalampasigan ng Navotas.

Apat na ang namamatay sa mga evacuation centers ng Navotas. Tatlo dito ang namatay na sa sakit, isa sa panganganak, at isa ang nagahasa. Ang problema, ayon sa ilang residente, sinabi umano ng isang taga-DSWD na dumalaw sa lugar, na kung sakaling may mamatay muli sa evacuation centers, sabihin agad sa kanila, dahil bawal daw kasing iburol ang namatay sa may evacuation center.

Bilang protesta sa api nilang kalagayan, sa pangunguna ng KPML-NCRR (Kongreso ng Pagkakaisa ng mga Maralita ng Lungsod-National Capital Region-Rizal) nagmartsa noong Pebrero 8 ang mga maralita sa mga evacuation centers mula sa harapan ng Barangay Hall, Brgy. NBBS, Lapu-lapu St., Navotas hanggang sa Navotas City Hall upang ipanawagan sa pamahalaang lokal ng Navotas na asikasuhin sila sa kanilang karapatan sa pabahay, hanapbuhay at serbisyong panlipunan. Wala ang mayor nang Navotas. Kaya ang ginawa ng maralita’y  nagmartsa naman patungong NHA-Navotas at doon isinagawa ang rali. Bukod sa mga maralitang nasa evacuation centers at mga lider ng KPML-NCRR, kasama rin nila ang mga lider ng Zone One Tondo Organization (ZOTO), Piglas Kabataan (PK), at mga maralita sa Daanghari site, R-10 Samana ZOTO, at Bangkulasi.

Ayon kay Ka Allan Dela Cruz, pangulo ng KPML-NCRR, "Ang mga maralita sa mga evacuation centers ay mga tao ring katulad natin. Ngunit dahil sa bagyong Pedring, marami ang nawalan ng tahanan, di na nakapag-aral ang mga anak, nawalan ng trabaho, di kumakain ng sapat sa araw-araw, marami nang nagkakasakit na bata at matanda, at malaking usapin ng seguridad ng mga evacuees. Di maaring nakatunganga na lang ang maralita kaya sila'y nakikibaka sa araw-araw upang tiyaking matamasa ng kani-kanilang pamilya ang kanilang karapatan sa maayos at sapat na pabahay, hanapbuhay at serbisyong panlipunan."

Tanong nga ng mga maralita, “Mayor, Nasaan na ang programa mo para sa pabahay at serbisyo? Hirap na hirap na kami sa evacuation center.”

Ang isyu ng mga nasa evacuation centers ay di lang simpleng kawalan ng tahanan, kundi higit sa lahat ay ang pagkakait ng kanilang karapatan bilang tao. May ilan na umanong nailipat ng lugar o na-relocate sa malayo, ngunit bumabalik din sa evacuation center dahil sa kalayuan ng hanapbuhay sa pinaglipatan. Nariyan ang kawalan ng kuryente mula ikaanim ng umaga hanggang ikaanim ng gabi, di na makapag-aral ng ayos ang kanilang mga anak, kawalan ng pagkukunan ng ikinabubuhay, wala nang dumarating na relief at di dapat umasa sa relief lang, kundi solusyunan talaga ng pamahalaan ang kanilang sinapit.

Ayaw na silang pabalikin ng lokal na pamahalaan ng Navotas sa dating kinatitirikan ng kanilang tahanan sa dalampasigan ng Navotas, dahil umano ito’y gagawin nang tourist hub, na planong proyekto ng Navotas. Ngunit nananatiling matatag at naninindigan ang mga maralita sa evacuation centers. Sa gabay ng KPML, kasama ang ZOTO at PK, patuloy silang kikilos upang kanilang matamo ang kanilang mga karapatang pilit binabalewala at ipinagkakait sa kanila.

· Pabahay, trabaho, serbisyo, obligasyon ng gobyerno!

· In-city relocation, ipatupad!

· Itigil ang paghihigpit sa mga biktima ng Pedring!

· I-prayoridad ang edukasyon at kalusugan ng mga bata at kabataan sa mga evacuation centers

· Karapatang pantao, ipaglaban!

Panawagan para sa Daigdig na Walang Nukleyar, Ipinahayag sa Yokohama

PANAWAGAN PARA SA DAIGDIG NA WALANG NUKLEYAR, IPINAHAYAG SA YOKOHAMA

ni Greg Bituin Jr.

(nalathala sa magasing Ang Masa, Pebrero 16-Marso 15, 2012, pahina 14)

Sa Marso 11, 2012 ang unang anibersaryo ng trahedya sa bansang Japan, na sinalanta ng gahiganteng tsunami, lindol at pagkawasak ng reaktor nukleyar sa Fukushima. Nagdulot ito ng pagkakaroon ng mga biktimang tinatawag na Hibakusha. Unang ginamit ang salitang Hibakusha sa pagsasalarawan ng mga nabuhay na biktima ng bomba atomika sa Hiroshima at Nagazaki noong 1945. Nilikha ang mga Hibakusha mula sa pagmimina ng mga uranium, pag-test ng mga sandatang nukleyar, mga sakuna sa mga plantang nukleyar, at ang pag-imbak at paglilipat ng mga nuclear waste.

Ang mga karanasang ito ng mga Hibakusha sa buong mundo ay itinatago, ikinahihiya at di ipinagkakalat. Ang karapatan sa impormasyon, health records, paggagamot at pagbabayad pinsala ay di sapat, o kaya nama'y ipinagkakaila dahil umano sa kadahilanang "pambansang seguridad" o dahil sa mahal ng gastos. Di lang ito nangyayari sa Japan kundi sa lahat ng mga lugar na may industriyang nukleyar.

Dahil sa ganitong naganap at mga pagsusuri, inilunsad ng mahigit 10,000 katao ang isang malaking kumperensya upang pag-usapan ito. Ginanap noong Enero 14-15, 2012 ang Global Conference for a Nuclear Power Free World sa Pacifico Yokohama sa Japan. Kabilang sa mga dumalo ang 100 international participants mula sa mahigit 30 bansa, at brinodkas ng live sa internet, na may audience na tinatayang umaabot ng 100,000.

Dito'y pinagtibay ng mga dumalo ang Yokohama Declaration for a Nuclear Power Free World, kung saan nilalaman nito ang paliwanag hinggil sa naganap na lindol, tsunami at sakuna sa mga plantang nukleyar, kung bakit may mga hibakusha, at ang walong panawagan. Ayon sa pahayag, hindi ligtas ang anumang plantang nukleyar sa anumang sakuna, tulad ng naganap sa Fukushima. Ang kalagayan ay di pa rin kontrolado, ang mga planta'y di ligtas, at ang mga manggagawa'y nagtatrabaho ng may banta sa kanilang buhay at kaligtasan. Patuloy ang pagkalat ng kontaminasyong radyoaktibo. Dahil dito'y ipinahayag ng mga dumalo sa kumperensya na ang kalagayang ito'y isang rehiyonal at pandaigdigang usapin na dapat agad masolusyonan.

Sa lalawigan ng Fukushima, natagpuan ang mga radyoaktibong materyal sa gatas ng ina at sa ihi ng mga anak. May banta na ang buhay nila, pati na ang buhay ng mga susunod na henerasyon. Ang pangrehiyong ekonomya ay nasira.

Ang panawagan ng mga dumalo sa kumperensya, na nakaukit sa Yokohama Declaration, ay ang mga sumusunod:

1. Pagprotekta sa lahat ng karapatan ng mga apektado ng nangyaring sakuna sa plantang nukleyar sa Fukushima, kasama ang karapatan sa ebakwasyon, pangangalagang pangkalusugan, dekontaminasyon, kumpensasyon, at ang karapatang maganap pa rin ang dating pamantayan ng pamumuhay bago ang Marso 11, 2011;

2. Ganap na transparensiya at pananagutan ng gobyerno ng Japan at ng Tokyo Electric Power Company (TEPCO);

3. Patuloy na komprehensibong pagkolekta ng datos at pagsukat ng radyasyon sa tao, pagkain, tubig, lupa at hangin upang ipaalam ang mga agaran at kinakailangang tugon upang mapaliit ang pagkadale sa radyasyon ng populasyon;

4. Isang pandaigdigang landasin upang mapawi na ang paggamit ng nukleyar - mula sa pagmimina ng uranium hanggang basura ng nukleyar - at ang pagtatanggal sa lahat ng plantang nukleyar. Nawasak na ang paniniwalang ligtas ang nukleyar. Ang teknolohiyang nukleyar ay hindi naging ligtas;

5. Ang mga isinarang plantang nukleyar sa Japan ay di na dapat pang buksan;

6. Ang pagbabawal sa pagluluwas ng plantang nukleyar at mga sangkap nito, lalo na sa mga industriyalisadong bansa sa Asya, Gitnang Silangan, Aprika at Europa;

7. Pagsuporta ng mga awtoridad sa lokal at munisipal na may mapagpasyang papel sa paglikha ng isang lipunang di nakaasa sa kuryente mula sa nukleyar; at

8. Mga aksyon, demonstrasyon, mga pag-aaral at iba't ibang aktibidad na isasagawa sa buong mundo sa Marso 11, 2012 upang iprotesta ang di magandang trato sa mamamayan ng Fukushima at ipanawagan ang pagkakaroon ng isang daigdig na malaya sa nukleyar.

Batay sa mga prinsipyong ito, inilunsad ng mga dumalo sa Daigdigang Kumperensya ang "Forest of Action for a Nuclear Power Free World", na naglalaman ng mga kongkretong planong dapat isagawa. Ang mga rekomendasyong ito'y isusumite sa pamahalaan ng Japan, sa pamahalaan ng iba't ibang bansa, sa Rio+20, at sa iba pa. Dagdag pa rito ang pagtatatag ng East Asia Non Nuclear Power Declaration Movement, isang lambat ng mga alkalde at mga lider sa mga munisipyo, at kooperasyon sa pamamagitan ng Global Hibakusha Network.

Dito sa Pilipinas, marami na ring organisasyon ang magsasagawa ng aktibidad sa Marso 11, araw ng Linggo, na magsisindi ng kandila sa ika-6 ng gabi, at sa isang malaking mobilisasyon sa Marso 12, sa harap ng Japanese Embassy, upang irehistro ang suporta ng Pilipinas sa Yokohama Declaration for a Nuclear Power Free World, at pagkondena sa planong pagbubukas muli ng mga isinara nang plantang nukleyar sa Japan.