Ang mga maikling kwento ni Ohyie Purificacion

ANG MGA MAIKLING KWENTO NI OHYIE PURIFICACION

Maikling Sanaysay ni Greg Bituin Jr.

Isa sa mga magagaling na manunulat para sa uring manggagawa si kasamang Ohyie, o Ma. Lorena Purificacion. Isa siyang dating pangulo ng unyon sa kumpanya ng Noritake, ang Noritake Porcelana Labor Union (NPLU) na isa sa kasaping unyon ng Bukluran ng Manggagawang Pilipino (BMP).

Bukod sa kanya ay may dalawa pang kasamang manunulat ang may natipon ding mga sulatin - ang gurong si Prof. Ramon Miranda, na isa sa best man ko sa kasal, at si Ka Jhuly Panday na nasa Partido Lakas ng Masa. At kung makakapag-ipon tayo ng sapat na sulatin para maisaaklat ang kanilang mga naipong akda ay ilalathala natin ang mga iyon bilang aklat. Ito naman ay sa pamamagitan ng pinangangasiwaan kong Aklatang Obrero Publishing Collective.

Anim ang maikling kwento, dalawang tula at isang sanaysay ni kasamang Ohyie ang natipon ko. Dalawang kwento niya ang nalathala sa magasing PUGON ng Noritake Porcelana Labor Union. Apat na maikling kwento naman niya ang nalathala sa magasing ANG MASA na inilathala ng Partido Lakas ng Masa mula Nobyembre 2011 hanggang Mayo 2012.

Nalathala sa PUGON ang kanyang maikling kwentong "Anay at Bukbok" at "Minsan, sa Luneta". Nalathala naman sa magasing ANG MASA ang kanyang maikling kwentong "Ang Huling Biyahe ni Margie" (Nobyembre-Disyembre 2011), Si Mina (Disyembre 2011 - Enero 2012), Si Violy (Pebrero-Marso 2012), at Si Hanna, at si Lilly (Abril-Mayo 2012). Inilagay ko ito sa kawing na http://mgaakdaniohyie.blogspot.com/ blogsite ng kanyang sulatin na ako na ang lumikha, sa layuning hindi na ito mawala.

Mayroon din siyang sanaysay na pinamagatang "Kumusta na ang mga manggagawa", at dalawang tulang pinamagatang "Ang Mundo ay Triyanggulo" at "Ang Manggagawa".

Anim na makabuluhang maiikling kwento hinggil sa buhay sa pabrika, buhay ng manggagawa, buhay ng kababaihan, na tiyak na kagigiliwang basahin ng madla. Anim na kwentong nararapat mapasama sa panitikang Pilipino.

Kung hindi nagsara ang magasing Ang Masa dahil sa kawalan ng pondo, marahil ay nasa apatnapu o limampu na ang kwentong naisulat ni kasamang Ohyie. At maaari na itong maisalibro.

Nawa'y makapagsulat pa si kasamang Ohyie ng makabuluhan at napapanahong maiikling kwento ng buhay, lalo na sa panahon ng tokhang, kontraktwalisasyon, at paninibasib ng globalisasyon sa kabuhayan ng mamamayan. Alam kong kaya ni kasamang Ohyie na isulat ang mga ito. Marahil kailangan muli ng malalathalaang magasin o pahayagan upang sumipag muli si kasamang Ohyie sa pagsusulat. 

O kaya naman, may mga naisulat na talaga siyang maiikling kwento pa, subalit nakatago lamang dahil walang maglathala. Sana'y marami pa siyang naipong kwentong dapat malathala dahil ang talento ng tulad niyang dating lider ng unyon ng manggagawa ay hindi dapat maitago na lamang.

Napapanahon na upang malathala ang kanyang mga kwento sa isang aklat at bibilhin natin ito sa National Book Store, Power Books, Fully Booked, Book Sale, Popular Book Store, at iba pa.

Malaking ambag sa panitikang manggagawa at sa panitikang Pilipino ang kanyang mga sulatin.

Maralita at Kontraktwalisasyon

MARALITA AT KONTRAKTWALISASYON

Sinulat ni Greg Bituin Jr.

Pabor ba sa maralita ang kontraktwalisasyon dahil kahit papaano'y nakakasingit siya ng trabaho kahit 5-months, 5-months lang? Hindi naman magkalayo ang bituka ng manggagawa at maralita upang gustuhin ng maralita ang maging kontraktwal kaysa naman walang trabaho. Nais ba ng maralita ng mumo kaysa walang makain? Bituka ba at hindi karapatan kaya nais niyang maging kontraktwal? Sawa na siya sa 555 na sardinas, ngayon ay nais niyang magtrabaho ng 5-5-5 months bilang kontraktwal.

Maraming benepisyo at katiyakan sa trabaho (security of tenure) ang mga benepisyong hindi tinatamasa ng mga manggagawang kontraktwal. Na hindi rin tatamasahin ng maralitang naging manggagawang kontraktwal.

At ang maralitang kontraktwal ay magiging manggagawa na rin. At hindi niya maiiwasang mamulat bilang manggagawa bunsod ng labis na kaapihan at pagdurusa sa kalupitan ng mga kapitalista, at sa kalaunan ay maunawaan niya ang katumpakan ng makauring pagkakaisa at harapin ang mga hamon ng kasaysayan. Hanggang sa matanto ng maralitang kontraktwal na hindi lamang dahil sa kagustuhang magkatrabaho ay magbibingi-bingihan na siya sa karaingan  ng  kanyang  mga kapwa manggagawa.

Nanaisin tiyak ng maralitang naging kontraktwal na ipaglaban din, hindi lamang ang ilalaman ng kanyang tiyan, kundi ang karapatan nila bilang manggagawa.

Matatransporma sa kalaunan ang kamalayan ng maralitang kontraktwal upang yakapin niya ang kanyang uring pinagmulan - ang uring walang pag-aari kundi ang kanyang lakas-paggawa - ang uring manggagawa. 

Kaya hindi lamang pabahay at laman ng tiyan ang nasa kanyang isipan kundi ang karapatan niya sa loob ng pagawaan ay maipaglaban, at ang kanyang dignidad bilang tao (hindi makina) ay kanyang maipagtanggol at mapanghawakan.

* Nalathala sa Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), Espesyal SONA issue, Hulyo 2019, p. 6

Pampublikong pabahay: Kinonsepto para sa mga manggagawa

PAMPUBLIKONG PABAHAY

Kinonsepto para sa mga manggagawa

Sinaliksik ni Greg Bituin Jr.

Sa pananaliksik, maraming pampublikong pabahay ang kinonsepto para sa mga manggagawa. Tulad na lang sa Inglatera, nang dumami ang mamamayan sa lungsod nang maganap ang Rebolusyong Industriyal noong ika-19 na siglo. Ilang halimbawa nito ay nang magtayo ng barangay o nayon ang ilang may-ari ng pabrika para sa kanilang manggagawa, tulad sa Saltaire noong 1853 at Port Sunlight noong 1888.

Noong 1885 nang magkaroon ng interes sa pagtatayo ng pampublikong pabahay ang Royal Commission sa Inglatera. Idinulot nito ang pagkapasa ng batas na Housing of the Working Class Act of 1885. Binigyang kapangyarihan ng batas na iyon ang mga Local Government Boards upang isara ang mga gusaling may mga sira na at hinikayat silang mas paunlarin pa ang pabahay sa kani-kanilang lugar.

Sa bansang Espanya, mayroon naman silang proyektong pampubliko at kolektibong pabahay kung saan tiniyak nila ang kahalagahan nito sa loob mismo ng kanilang pamantasan sa arkitektura. Dahil dito'y lumikha sila ng ispesyalisadong kurso tulad ng MCH Master in Collective Housing.

Sa bansang Mexico, nagtayo ng proyektong pabahay para sa mga manggagawa sa pabrika ng papel, at ito'y nasa Barrio ng Loreto sa San Angel, Alvaro Obregon, D. F.

Sa Finland, ang unang proyektong pampublikong pabahay ay sa Helsinki. Noong 1909, dinisenyo ni arkitekto A. Nyberg ang apat na bahay na gawa sa kahoy para sa mga manggagawa sa lungsod. Dahil karamihan ng mga residente  roon  ay  mga pamilya  ng  manggagawang may maraming anak. Ang pabahay at pamumuhay ng mga pamilyang manggagawa sa Helsinki mula 1909 hanggang 1985 ay itinanghal sa museo malapit sa Linnanmäki amusement park. 

Nang manalo sa halalan ang Social Democratic Party ng Austria para sa Viennese Gemeinderat (city parliament), nagkaroon ng tinatawag nilang Red Vienna. Bahagi ng kanilang programa ang probisyon ng disenteng pabahay para sa Viennese working class kung saan narito ang bulto ng mga sumuporta sa kanila. Ang Karl-Marx-Hof ay isa sa mga kilalang pampublikong pabahay sa Vienna, na matatagpuan sa Heiligenstadt, isang distrito ng ika-19 na distrito ng Vienna, Döbling.

Sa Denmark, ang pampublikong pabahay ay tinatawag na Almennyttigt Boligbyggeri na inaari at pinamamahalaan ng tinatayang 700 organisasyong demokratiko at nagsasarili. Karamihan sa mga samahang ito ay mauugat sa kasaysayan ng mga labor union sa Denmark, at sa ngayon ay bumubuo sa nasa 20% ng total housing stock na may 7,500 departamento sa buong bansa.

Sa layuning gawing isang "multilaterally developed socialist society" ang Romania, simula 1974, isang sistematikong demolisyon at  rekonstruksyon ng mga nayon, bayan at lungsod ang isinagawa. Noong 2012, may 2.7 milyong apartment na naitayo, na nasa 37% ng kabuuang pabahay sa Romania at sa halos 70% sa mga lungsod at bayan.

Sa New Zealand naman ay naisabatas ang Workers' Dwellings Act of 1905 na nagresulta upang magtayo ng 646 pabahay. Noon namang 1937, ang Unang Labor Government sa New Zealand ay naglunsad ng isang mayor na sistemang pampublikong pabahay para sa mamamayan nilang hindi kayang mangupahan.

Ang Danish Public Housing ay walang restriksyon sa kinikita ng mga nakatira. Subalit sa pagdaan ng panahon, nagkaroon ng regulasyon ang pamahalaan na pumapabor sa mga nakatirang may trabaho at hindi pinapaboran yaong mga walang trabaho o kahit yaong may part-time na trabaho. Kaya nagkaroon sila ng problemang ghettofication, o yaong mga iskwater kung ikukumpara sa atin. Ang pagsasapribado ng pampublikong pabahay ay isinulong bilang bahagi ng programang ideolohikal ng makakanang panig ng pamahalaan at inilunsad matapos isara ang Ministry of Housing Affairs noong 2001.

Marami pang halimbawa ng pampublikong pabahay na maaaring halawan natin ng mga aral. Ang pampublikong pabahay ay isang anyo ng pabahay na inaari at pinamamahalaan ng isang gobyerno, sentral man ito o lokal.